Kültür eski Bakanı Ertuğrul Günay ve Altan Tuna’nın birlikte hazırladıkları “Muhtıradan Darbeye” adlı kitabını heyecan, endişe, korku, merak ve acıyla okudum. Bir Hollywood filmindeki macera, korku ve ölüm dolu filmini izler gibi duygular yaşadım.

Türk siyasal tarihinin resmini muazzam çizen bir kalemle yazılmıştır. Günay’ın “Bir Hürriyet Hikâyesi” adlı kitabı da güzel, akıcı ve doluydu.

Ertuğrul Günay kitabında; kargaşa ortamı içindeki Türkiye, soğuk savaşın en keskin ve acımasız boyutlara ulaştığı dünyanın, Afganistan, İran, İsrail, Filistin sorunlarında bilek güreşi yapan ABD ve SSCB’nin av sahasının tam orta yerinde olduğunu belirterek;

“1979’un başında İran’da, ABD’nin güvenilir müttefiki olan Şahlık rejimi çökmüş, yerine ABD kadar SSCB için de tehlike işaretleriyle dolu olan radikal bir din devleti gelmişti. ABD, Ortadoğu’da İran’ın terk ettiği ileri karakol nöbetini Türkiye’ye tutturmak için sabırsızlanıyordu. ABD’nin bu acil isteğini yerine getirmek cuntanın ilk işlerinden biri oldu” tespitini yapıyor.

Kitapta; K. Evren’in, 12 Eylül 1980’den itibaren ayetler okuyarak ve tüm eski siyasilere ağır sözler söyleyerek ülkeyi gezdiğini belirtiyor. Aklıma, Erdoğan’ın seçim meydanlarında elinde Kur’an ile gezerek, kendisinin dışındaki tüm muhalefeti terörist ilan etmesi geldi.

Ertuğrul Günay; baskı ve işkence özellikle doğu ve güneydoğuda insanlık dışı boyutlara ulaştığını, Anadolu’nun eski ve köklü dillerinden biri olan Kürtçe’nin yasaklandığını; cuntanın, Türkiye sınırları içinde bir yurttaşın kendisini Kürt olarak tanımlamasını kabul etmediğini belirterek:

“Bu akılsız ve acımasız uygulamalar, ceza ve tutukevlerini şiddeti yöntem olarak sahiplenen öfkeli, isyancı örgütlerin yetiştiği tarlalara dönüştürdü. Tarih, ibret aynamız, yol göstericimiz olsun. Mustafa Kemal Atatürk; ‘ebediyete doğru akıp giden on yıllarda daha büyük şereflerle, saadetlerle, huzur ve refah içinde’ yol alabilsin diyor.”

Muhtıradan Darbeye kitabının; Türkiye’nin son yarım yüz yılını ve 1971-1982 arasında yaşananlara ışık tutmayı amaçladığını belirten Günay; Danimarkalı Felsefeci; “Hayat geriye bakarak anlaşılır, fakat ileriye doğru yaşanır” sözlerini de aktarıyor.

Günay; 12 Mart Muhtırası, Türkiye siyasetinde sözün tam anlamıyla, ‘sol gösterip sağ vurmanın” çarpıcı örneği olduğunu, Mehmet Ali Aybar’ın; “Bütün anarşik olaylar, son tahlilde sağın işine yaramıştır” dediğini, gençlerin yurtseverlik coşkularını istismar eden darbe heveslileriyle, siyaseti husumet duygularıyla sürdürenlerin arasındaki acımasız kavganın ve hesaplaşmaların kurbanı olduğunu da söylüyor.

Kitapta, düşünce ve ifade özgürlüğüyle ilgili; MHP’li Cemal Tural; “Fikir suçu diye bir suçu tanımayacaklarını”, Demirel’in; “Fikir suçu cezasız kalamaz”, Türkeş’in; “27 Mayıs’ı ve 12 Mart’ı yapanlar haklıdır”, yine Türkeş’in; “Fikrimiz iktidarda biz içerdeyiz.” Sözleri de aktarılıyor.

Adaletle ilgili Türkiye Barolar Birliği Başkanı Faruk Erem’in;

“Bir ülkede bir masum insan cezalanırsa, o ülkede herkes suçludur.” Sözü de bana çarpıcı geldi.

Geçtiğimiz günlerde Biden, Erdoğan’ı arayarak; “Yarın Ermeni olayını Soykırım olarak ilan ediyorum” demişti.

Kitapta; ABD Temsilciler Meclisi, 24 Nisan tarihini Ermenilere karşı işlenen “İnsanlık dışı Suçları Anma Günü” olarak 24 Nisan 1975’te kabul ettiğini de not ediyor.

Sahte üniformalı subay Vural Önsel’in, Demirel’e yumruk atmasından sonra Demirel’in; “Yumruk önemli değildir de, hadise çirkin.” Olayını da ilk kez burada öğrendim.

Ecevit; “En büyük ihanet sağdan değil, soldan gelir. Bu halka ihanettir.”

Başbakan Demirel; “Dört lastiği birbirinden faklı bir arabayla yol almaya çalışıyoruz.” Sözlerini de yeni öğrendim.

Yaşanan bütün olayları kronolojik tarihlere göre aktaran kitapta, Ülkücü komandoların, Asala terör örgütünün işlediği binlerce cinayetini de aktarıyor. Öldürülen binlerce öğrencinin, öğretmenin, siyasetçinin, bürokratın, esnafın, diplomatın, sendikacının, gazetecinin hikâyelerini, Maraş, Çorum katliamlarının nasıl meydana geldiğini de gözler önüne seriyor.

Yaşanan çatışma, kutuplaşma ve cepheleşmelerle ilgili, bugüne de ışık tutan ve ders alınması gereken nedenleri aktaran Ertuğrul Günay’ın şu tespitleri de tarihe not etmek gerekir.

Günay; “İdeolojik kutuplaşmanın ve cepheleşmenin, ülke içinde toplumsal barış ve güvenliği temelden sarsarak, siyasi yarışmayı husumete dönüştürdüğü, gerginliğin giderek silahlı çatışmaya doğru tırmandığı bir yıl 1976’dır. İstanbul’da 1975 yılında öldürülen 163 öldürme olayının 74’ünün faili bulunamadı. ABD Senatosuna sunulan bir rapora göre Türkiye’de 47 örgüt faaliyetteydi.”

Kitapta; Sovyetlere göre Türkiye’de anarşiyi Amerika’nın körüklediğini ifade ediyor.

Türkiye’deki insan hakları feryatlarına karşılık ABD elçisi; “Biz, yeni yönetimi demokrasiye dönüş konusunda sıkboğaz etmiyoruz.” Sözü de not etmek gerekir.

Dökülen kanın sonlanması için 31 Ocak 1976 tarihinde Ankara’da

“Evlat Acısına Son Mitingi” düzenleniyor.

DP Genel Başkanı Ferruh Bozbeyli’nin; “Türkiye’de ekonomik iktidarın 150 ailenin elindedir” ifadesi de günümüzde bir şirket gibi yönetilen ülkenin durumunu da yansıtıyor.

Her dönemde etkin olarak sahnede olan, bugünde sahnede olan ve Saadet Parti’sine operasyon yapmakla eleştirilen İçişleri eski Bakanı Oğuzhan Asiltürk’ün; İstanbul Belediye Başkanı Ahmet İsvan’ın Paris’te toplanan “Tarihi Kentler Konseyi” toplantısına katılmasına izin vermediğini ve Ankara Belediye Başkanı Vedat Dalokay’ı da görevinden aldığını öğreniyoruz.

Günay; “Halk önderi sevdi ve gördüğü iyilikler yüzünden onu övdü. Daha sonra yasaları yüzünden korktu ve haksızlıklardan ötürü uzaklaştı. Güzel işlerle sonuçlanmayan güzel sözler dinleye dinleye güvenini yitirdi.” sözünü de aktarıyor.

Adeta tarihi vesikaları önümüze sunan kitaptan ötürü E. Günay ve A. Tuna’yı tebrik eder, herkesin okuması gereken bir kitap olduğuna olan inancımı da paylaşmak isterim.